Damian Kłosowicz

radca prawny

Specjalizuję się w prawie podatkowym dla spółek. W szczególności zajmuję się opodatkowaniem szeroko rozumianych procesów M&A. [Więcej]

Nie ma co ukrywać. W dzisiejszych czasach, wiele transakcji – w tym te „spółkowe” mają charakter transgraniczny. Nierzadko polskie spółki są wykupywane przez spółki zagraniczne (albo na odwrót!), czasem w wyniku reorganizacji przenosi się majątek zagranicę. Możemy też być founderami, którzy wycofali się ze swojej spółki, postanowili fundusze zainwestować w akcje innej spółki, a następnie wyjechać do ciepłych krajów. Każdą taką sytuacją należy rozpatrywać nie tylko z perspektywy „klasycznych” podatków (PIT, CIT, VAT, PCC), ale także z perspektywy exit tax. 

Nasze państwo bowiem w pewnych sytuacjach ma prawo opodatkować nasz majątek także wtedy gdy wyemigrujemy. Przy czym przez słowo emigracja należy rozumieć tu zarówno emigrację biznesową, jak również prywatną. 

Czego dowiesz się w tym wpisie? Przede wszystkim, czym jest exit tax oraz jaka jest jego mechanika. Dzięki niemu, będziesz więc wiedzieć na co zwracać uwagę w kontekście ewentualnej wyprowadzki za granicę (swojego lub swojego biznesu).

Disclaimer: Poglądy prezentowane w tym tekście, są wyłącznie moimi poglądami i nie należy ich łączyć z poglądami organizacji z którymi współpracuję. Co prawda, dotyczy to wszystkich tekstów na tym blogu, ale tutaj chciałem to zaznaczyć w szczególności. Bo tezy, które tutaj zaprezentuję są dość kontrowersyjne.

Klauzula GAAR to jeden z tych tematów podatkowych, który bardzo mocno rozpala wyobraźnię – zarówno podatników, jak również ich doradców. Nic dziwnego – to prawdziwa bomba atomowa w arsenale organów podatkowych. Może ona bowiem służyć do kwestionowania osiągnięcia korzyści podatkowych w transakcji, która na pierwszy rzut oka wydaje się być osiągnięta w 100% zgodnie z prawem. Dzieje się tak, jeśli organ podatkowy uzna, że konstrukcja operacji była sztuczna.

Czy jednak jest się czego bać?

Teza, którą zaprezentuję w tym artykule brzmi: Nie lękajcie się GAAR. Lękajcie się SAAR – innego, zbliżonego do GAAR instrumentu przeciwko unikaniu opodatkowania, w tym także w przypadku transakcji restrukturyzacyjnych.

Jeśli chcesz wiedzieć, dlaczego mam taki pogląd, zapraszam do lektury.

Klauzula GAAR

Skrót GAAR rozwija sie jako general anti-avoidance rule, a po polsku ogólna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Jej celem jest sankcjonowanie takich działań, które wykorzystują preferencje podatkowe, jednakże są podejmowane w sposób sprzeczny z celami ww. preferencji. Czyli zasadniczo ma ona przeciwdziałać nadużyciu prawa podatkowego.

Samą klauzulę znajdziemy w art. 119a § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym:

Czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania).

Skutki zastosowania klauzuli GAAR

Jakie są skutki zastosowania klauzuli GAAR? W praktyce, wiąże się to z przyjęciem przez organ podatkowy jednej z trzech fikcji podatkowych oraz określenie na ich podstawie skutków podatkowych zdarzenia. Te trzy fikcje podatkowe, to:

Estoński CIT (formalnie: ryczałt od dochodów spółek) to mój drugi „konik” podatkowy obok restrukturyzacji spółek. Połączmy więc obydwa zagadnienia i przeanalizujmy, jak pod kątem podatkowym wyglądają restrukturyzacje spółek stosujących estoński CIT. Pierwsze spółki, które wybrały ten model opodatkowania, zrobiły to w 2021 roku. Jest też ich co raz więcej. Zgodnie z danymi rządowymi, na koniec czerwca 2025 r. było ich 21,6 tys. Wniosek? Ryczałt od dochodów spółek, to już nie jest nisza. To relatywnie popularne narzędzie optymalizacyjne.

Siłą rzeczy, będzie też coraz więcej restrukturyzacji spółek opodatkowanych estońskim CIT. Widzę to też w swojej praktyce zawodowej, w której w ostatnim czasie (rok) przeanalizowałem znacznie więcej takich koncepcji, niż dwa lata temu.

Newsletter Podatki w M&A

Zanim jednak przejdziesz do lektury artykułu, zapraszam Cię do subskrypcji mojego newslettera „Podatki w M&A”. Jest to (chyba) jedyny na rynku newsletter poświęcony opodatkowaniu transakcji „spółkowych”.

Spółkę można przejąć na dwa sposoby: poprzez zakup jej udziałów (co daje pełną kontrolę) lub poprzez jej połączenie z inną spółką.

O tym, jak opodatkowane jest nabycie udziałów (akcji) w spółce, na tym blogu jest już sporo materiałów. Dzisiaj natomiast omówię najważniejsze kwestie, związane z opodatkowaniem połączeń spółek.

Opodatkowanie połączeń spółek

Połączenie spółek – aspekty prawne

Z prawnego punktu widzenia, połączenie spółek może odbyć się na dwa sposoby:

  • przez przejęcie (per incorporationem) albo
  • przez utworzenie nowego podmiotu (per unionem).

Spółki można nie tylko łączyć, ale również dzielić. Biznesowo, taka operacja może mieć sens na przykład wtedy, gdy chcemy sprzedać tylko część naszej działalności. To też dobry sposób na „uporządkowanie” działalności, gdy dotychczas poboczna gałąź działalności spółki rozrosła się na tyle, że nie chcemy jej „mieszać” z działalnością główną. Może to też być element procesów sukcesyjnych. 

Jak wygląda opodatkowanie podziałów spółek? Podobnie jak opodatkowanie połączeń spółek, najczęściej nie wygląda. To znaczy, najczęściej takie transakcje nie są opodatkowane w ogóle.

Trzeba jednak spełnić trochę warunków. Jakich? O tym dowiesz się w tym tekście

Wcześniej jednak, zachęcam Cię do zapisania się do mojego newslettera „Podatki w M&A„.

Co w środku?

Dużo aktualnej wiedzy o tym, co nowego w opodatkowaniu transakcji na spółkach. Najświeższe orzeczenia, nowe przepisy (w tym projekty). Czasem podzielę się też jakimś ciekawym case study z praktyki. Myślę, że warto. Newsletter wychodzi co dwa tygodnie w poniedziałki. 

Rodzaje podziałów spółek

Kodeks spółek handlowych przewiduje aż pięć sposobów na podział spółki. Najprościej można je sklasyfikować według tego, czy spółka dzielona po przeprowadzeniu procedury nadal istnieje, czy też przestaje istnieć.

Spółka dzielona przestaje istnieć w trzech procedurach: (1) podział przez przejęcie, (2) podział przez zawiązanie nowych spółek oraz (3) podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki.

Z umową sprzedaży udziałów, najczęściej kojarzy nam się podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC). Jest to słuszne skojarzenie, ponieważ ten podatek transakcyjny obejmuje (99%?) umów sprzedaży udziałów. Co natomiast z tym jednym procentem? W tych rzadkich przypadkach, pojawi się VAT od sprzedaży udziałów.

W tym artykule omówię najważniejsze kwestie związane z opodatkowaniem VAT sprzedaży udziałów. Między innymi dowiesz się:

  1. kiedy umowy sprzedaży udziałów są opodatkowane VAT;
  2. czy zawsze podatek VAT od umowy sprzedaży udziałów zapłacimy w Polsce;
  3. jakie są warunki odliczenia VAT od umowy sprzedaży udziałów oraz od usług doradczych związanych z transakcją

Podatkowi PCC od sprzedaży udziałów poświęciłem osobny wpis, który znajdziesz TUTAJ. Znajdziesz w nim większość kluczowych informacji, związanych z rozliczeniem PCC.

VAT od sprzedaży udziałów

Newsletter Podatki w M&A

Zanim jednak przejdziesz do lektury artykułu, zapraszam Cię do subskrypcji mojego newslettera „Podatki w M&A”. Jest to (chyba) jedyny na rynku newsletter poświęcony opodatkowaniu transakcji „spółkowych”.

Jedną z nielicznych korzystnych zmian w polskim prawie podatkowym wprowadzonych tzw. Polskim Ładem były przepisy o polskich spółkach holdingowych. Ich celem było zachęcenie inwestorów do lokowania spółek holdingowych na terenie Polski dzięki preferencjom podatkowym.

Czy osiągnięto ten cel? Trudno to jednoznacznie ocenić, ponieważ nie ma szczegółowych analiz w tym zakresie.

Wiemy natomiast, że w latach 2022-2023 (pierwsze dwa lata funkcjonowania przepisów o opodatkowaniu polskich spółek holdingowych):

  1. suma wypłaconych dywidend zwolnionych z opodatkowania wyniosła ok. 1,5 miliarda złotych;
  2. suma zysków ze sprzedaży udziałów w spółkach zależnych, które zostały zwolnione z CIT wyniosła ok. 4 miliardy złotych

Wyraźnie widać, że system opodatkowania polskich spółek holdingowych oferuje szereg interesujących możliwości. Z drugiej strony, przepisy te nie są jednak pozbawione istotnych ograniczeń, o których warto pamiętać.

W tym wpisie dowiesz się wszystkiego na temat przepisów o opodatkowaniu polskich spółek holdingowych.

Newsletter Podatki w M&A

Zanim jednak przejdziesz do lektury artykułu, zapraszam Cię do subskrypcji mojego newslettera „Podatki w M&A”. Jest to (chyba) jedyny na rynku newsletter poświęcony opodatkowaniu transakcji „spółkowych”.

Co znajdziesz w środku?

  • Aktualne informacje o zmianach w przepisach podatkowych dotyczących transakcji M&A;
  • Najnowsze orzeczenia sądów administracyjnych;
  • Projekty legislacyjne, które mogą wpłynąć na struktury transakcyjne;
  • Praktyczne przykłady z doradztwa podatkowego.

Newsletter ukazuje się co dwa tygodnie, w poniedziałki. Jeśli interesujesz się podatkami w kontekście transakcji spółkowych – warto być na bieżąco.

Poniżej przykładowy wpis. Dodam tylko, że jednym z omawianych zagadnień jest wyrok NSA dot. warunku braku posiadania udziałowców (akcjonariuszy) z raju podatkowego przez spółkę holdingową.

Podatki w M&A #2 by Podatki w M&A

…jednak można wymagać niemożliwego od podatnika

Read on Substack

 

Jakie są korzyści podatkowe związane z posiadaniem polskiej spółki holdingowej?

Przepisy ustawy o CIT zawierają dwie preferencje podatkowe dla spółek holdingowych:

Trzy miesiące po uruchomieniu bloga Podatki w M&A rozwijam go o dodatkowy element — newsletter.

Będę publikować go raz na dwa tygodnie, w poniedziałki ok. 9:00.

Podatki w M&A. Newsletter — co w nim znajdziecie?

„Bieżączkę” związaną z opodatkowaniem transakcji na spółkach (połączeń / podziałów / przekształceń / asset deals / share deals).

Będę w nim dzielił się z Wami:

  1. świeżymi orzeczeniami;
  2. zmianami w przepisach;
  3. interesującymi case studies

zaopatrzonymi w moje komentarze.

Czytelnicy newslettera dowiedzą się także jako pierwsi o moich produktach cyfrowych (e-booki, szkolenia), które w najbliższym czasie chciałbym zacząć sprzedawać.

Dawno, dawno temu, neutralność podatkowa restrukturyzacji spółek (rozumianej jako jej połączenie, podział czy wymiana udziałów) była zasadą. Była ona zapewniona przez tzw. dyrektywę mergerową (2009/133/WE) i implementujące ją przepisy ustawy o CIT i ustawy o PIT.

Wszystko zmieniło się w 2022 roku gdy wszedł w życie Polski Ład. Wielki pakiet zmian w ustawach podatkowych, który wprowadził między innymi szereg zmian w opodatkowaniu restrukturyzacji spółek.

Oczywiście, były to zmiany na niekorzyść. Wprowadziły one bowiem dodatkowe warunki zachowania neutralności podatkowej restrukturyzacji, a także wyłączenia od tej reguły.

Jedno z wyłączeń dotyczy „spółek z przeszłością restrukturyzacyjną”. Czyli takich, które kiedyś były już restrukturyzowane.

W efekcie neutralność podatkowa drugiej i kolejnej restrukturyzacji spółki stoi pod znakiem zapytania.

Czy jednak na pewno nie ma nadziei na to, żeby takich restrukturyzacji nie opodatkowywać?

Odpowiedź na to pytanie, znajdziesz w tym wpisie.

Neutralność podatkowa drugiej i kolejnej restrukturyzacji spółki

Historyczne restrukturyzacje, które wykluczają neutralność podatkową restrukturyzacji spółki

Źródłem problemu w odniesieniu do połączeń i podziałów spółek jest art. 12 ust. 4 pkt 12 lit. a ustawy o CIT:

Do przychodów nie zalicza się: 12 w przypadku połączenia lub podziału spółek, przychodu wspólnika spółki przejmowanej lub dzielonej stanowiącego wartość emisyjną udziałów (akcji) przydzielonych przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną, o którym mowa w ust. 1 pkt 8ba, jeżeli:

a) udziały (akcje) w podmiocie przejmowanym lub dzielonym nie zostały nabyte lub objęte w wyniku wymiany udziałów albo przydzielone w wyniku innego łączenia lub podziału podmiotów

W wyniku zastosowania ww. przepisu wspólnik spółki przejmowanej (dzielonej) powinien rozpoznać przychód w postaci wartości emisyjnej udziałów, które otrzymał od spółki przejmującej (nowo zawiązanej). De facto, mając na uwadze treść definicji wartości emisyjnej z ustawy o CIT, będzie to wartość rynkowa otrzymanych udziałów.

Czasem na nabywcy spółki spoczywa odpowiedzialność za długi podatkowe przejętej spółki.

Z tego względu ważnym elementem każdej transakcji M&A jest podatkowe due diligence. Zleca je kupujący i ma na celu weryfikację, czy w kupowanej spółce nie kryją się podatkowe „trupy w szafie” które mogą wpłynąć na cenę zakupu, a w skrajnych przypadkach mogą być okolicznościami uniemożliwiającymi finalizację transakcji (tzw. deal breakerami).

Jak kształtuje się odpowiedzialność za długi podatkowe przejętej spółki? To zależy od rodzaju transakcji. W tym artykule omówimy sytuację nabywcy spółki w następujących wariantach:

  • zakup przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa
  • zakup udziałów (akcji)
  • przejęcie spółki w drodze połączenia
  • przejęcie spółki w drodze jej podziału

Odpowiedzialność za długi podatkowe przejętej spółki

Odpowiedzialność za długi podatkowe związane z zakupioną zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa (lub zakupionym przedsiębiorstwem)

Powiedzmy, że kupujemy zorganizowaną część przedsiębiorstwa (ZCP) od Beta sp. z o.o. w postaci zakładu produkcyjnego. Badanie zlecone Profesjonalnej Firmie Doradczej sp. k. wykazało, że Beta sp. z o.o. ma 100 000 PLN zaległości podatkowych związanych z nabywanym ZCP. Mimo to, podejmujemy decyzję o zakupie ZCP.

Co teraz się dzieje?

0
    0
    Twój koszyk
    Twój koszyk jest pustyWróc do sklepu
    Przewijanie do góry